Disputatio, Leuven, donderdag 1 juni 2023
Het WVV geeft een bijzondere nietigheidsgrond in geval van schending van de regels voor belangenconflicten bij bestuurders. De rechtspersoon kan de nietigheid vorderen van besluiten of verrichtingen die hebben plaatsgevonden met overtreding van de toepasselijke belangenconflictregels, indien de wederpartij bij die besluiten of verrichtingen van die overtreding op de hoogte was of had moeten zijn.
Al sinds de invoering van die nietigheidssanctie speelt de vraag of de nietigheidssanctie geldt bij elke schending van de belangenconflictregeling. Een eerste strekking verdedigt dat enkel “wezenlijke” schendingen, die de besluitvorming of de verrichting kunnen beïnvloeden, tot nietigheid zouden mogen leiden. Een tweede strekking ziet de nietigheid verschijnen bij elke schending van de betrokken regels. Het WVV heeft deze discussie niet beslecht.
Voor beide strekkingen bestaan goede argumenten.
Er valt enerzijds veel te zeggen voor spaarzaam omspringen met nietigheden (in het algemeen, overigens). Het nieuwe boek 5 BW verankert die terughoudendheid rechtstreeks in de wet (art. 5.57, tweede lid BW). Bovendien sluit de eerste strekking ook aan bij de regel voor vormgebreken bij besluiten: benevens bedrog, leiden dergelijke gebreken enkel tot nietigheid indien zij de stemming of de beraadslaging hebben kunnen beïnvloeden (art. 64,1° W.Venn.; vandaag art. 2:42,1° WVV).
Anderzijds heeft de wetgever de nietigheidssanctie in 1991 bewust ingeschreven, en dit om te remediëren aan een lacune die door de doctrine voorheen betreurd werd. Bovendien werd in een tweede beweging, in 1995, de vereiste dat de vennootschap diende aan te tonen dat de bestuurder of een derde een onrechtmatig voordeel ten nadele van de vennootschap had bekomen, geschrapt. Sommige auteurs leid(d)en daaruit af dat het de uitdrukkelijke bedoeling was van de wetgever om nietigheid toe te laten bij elke schending van de belangenconflictregels. Overigens: waarom nog belangenconflictregels met nietigheid sanctioneren als de sanctie enkel per uitzondering speelt?
In een arrest van 9 december 2021 kiest het Hof van Cassatie voor de eerste strekking, weliswaar m.b.t. het oude art. 523 § 2 W.Venn. (post). “Een beslissing of verrichting kan worden nietig verklaard indien de schending van de belangenconflictregeling de totstandkoming ervan heeft kunnen beïnvloeden. Dit is het geval wanneer de naleving van het voorschrift kon hebben geleid tot het afwijzen van de voorgenomen beslissing of verrichting of tot de aanvaarding ervan onder sterk verschillende voorwaarden”, aldus het Hof.
Toch blijft er ruimte voor discussie. De casus die tot het arrest leidde was specifiek en het Hof neemt die specificiteit mee in zijn motivering. Bovendien is het maar de vraag of het arrest zonder meer geldt onder het WVV.
Op 1 juni 2023 gaan Stijn De Dier (professor UAntwerpen en advocaat Brussel, Quinz) en Tom Vos (professor UAntwerpen en advocaat Brussel, Linklaters) hierover in debat (hier inschrijven). De stelling die aan hen zal worden vorgelegd is de volgende :
“De rechter kan de nietigheid uitspreken van een beslissing of verrichting wegens schending van de belangenconflictprocedure, zonder dat moet worden aangetoond dat de schending de totstandkoming van de beslissing of verrichting heeft kunnen beïnvloeden”.
De disputanten zullen zowel stilstaan bij de vraag wat het huidige recht is en wat naar hun mening het recht zou moeten zijn. Daarbij is er ook ruimte voor inbreng door, vragen van en het oordeel door het publiek.
Dit is één van de twee quaestiones die op 1 juni 2023 zullen worden bedisputeerd.
De studienamiddag van Corporate Finance Lab vindt plaats op donderdag 1 juni 2023 te Leuven van 14u tot 17u15. De thema’s die aan bod komen zijn belangenconflicten en stemovereenkomsten. De twee debatten worden gevolgd door een determinatio magistralis, een panelgesprek (met o.a. Koen Geens) waarin wordt ingegaan op komende ontwikkelingen in het ondernemingsrecht. De inschrijvingsprijs is 75 EUR en omvat een koffiepauze en receptie. Erkenning bij OVB en IBJ voor 3 punten. Erkenning door IGO in aanvraag. Deelname kan fysiek of via livestream. Inschrijven kan hier. Zie voor meer materiaal: https://corporatefinancelab.org/disputatio-2023/
